Avrupa Birliği – Kazakistan, Özbekistan ve Türkmenistan Ekseni: Kıbrıs Adası
Giriş
Kazakistan, Özbekistan ve Türkmenistan 4 Nisan 2025 tarihinde Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi 541 ve 550 sayılı kararlara desteklerini açıklamışlardır. Ardından bu üç Orta Asya devleti Avrupa Birliği’nin (AB) Kıbrıs Cumhuriyeti olarak tanıdığı Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) ile büyükelçilik ataması ve akredite yoluyla diplomatik ilişkilerini derinleştirme kararı almıştır. Bu gelişmeler Avrasya ile Doğu Akdeniz arasında yeni diplomatik açılımların habercisi olmuştur. Ancak, sadece Orta Asya’daki üç Türk devletinin çok yönlü dış politika yaklaşımının bir parçası olarak değil, aynı zamanda Türk Dünyası ve Türkiye açısından sembolik ve stratejik sonuçlar doğurabilecek bir karar olarak değerlendirilmektedir.
Kazakistan, Özbekistan ve Türkmenistan’ın bu adımı, özellikle çok kutuplu uluslararası sistemde artan dış politika özerkliğini pekiştirme ve AB ile ilişkilerini çeşitlendirme hedefi doğrultusunda atılmış stratejik bir hamle olarak okunabilir. Doğu Akdeniz’deki enerji rezervlerine erişim arayışı, AB içindeki yeni diplomatik kanallar oluşturma isteği ve Batı ile Avrasya arasında denge politikası izleme çabası Kazakistan, Özbekistan ve Türkmenistan’ın GKRY ile ilişkilerini neden bu aşamaya taşıdığını açıklayan temel faktörler arasında yer almaktadır.
Bununla birlikte söz konusu diplomatik açılım, Türkiye açısından yalnızca Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) çatısı altında bütünleşme süreci içerisinde olduğu Kazakistan, Özbekistan ve Türkmenistan’ın çok yönlü dış politikasının doğal bir sonucu değil; aynı zamanda Kıbrıs meselesindeki statüko, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) tanınma mücadelesi ve TDT’nin iç bütünlüğü bağlamında dikkatle ele alınması gereken çok katmanlı bir gelişmedir. GKRY ile doğrudan diplomatik ilişki kurulması, Türkiye’nin hassasiyet gösterdiği uluslararası tanınma ve meşruiyet mücadeleleri açısından sembolik anlamlar da içermektedir.
Bu rapor, söz konusu gelişmenin çok boyutlu jeopolitik bağlamını ortaya koyarak, Kazakistan, Özbekistan ve Türkmenistan’ın diplomatik hamlesinin arka planını, olası sonuçlarını ve Türkiye açısından taşıdığı stratejik anlamları değerlendirmekte; ayrıca bu sürecin Türkiye tarafından nasıl yönetilmesi gerektiğine ilişkin öneriler sunmaktadır.
Raporun tamamına pdf formatında buradan ulaşabilirsiniz: Avrupa Birliği – Kazakistan, Özbekistan ve Türkmenistan Ekseni Kıbrıs Adası
