Kaşgarlı Mahmud’a yönelik övgü ifadeleri onu tanımaktan başka bir anlama gelmez. Kaşgarlı Mahmut bir put, Divan-I Lugati Türk mukaddes bir dogma değildir. Bizzat Kaşgarlının kendi talebi ile geliştirilmesi gereken ALATURKA MEDENİYET DEĞERLERİ’nin Kurucu metinlerinden birisidir.

Cihad; namaz, zekât, oruç ve hacca gitmek gibi farz bir ibadettir. Bazı durumlarda farzı ayın, bazı durumlarda da farzı kifaye olur. Rabbani âlimler, Müslümanların ve dinlerinin maslahatı için bir hareket fıkhı çerçevesinde bu iki fetvadan birini gerektiğinde verirler. Diğer ibadetlerin bile yapılması cihadın varlığına bağlı olması hasebiyle belki de hepsinden daha önemlidir.

Tarihsel süreçte toplumlar bulundukları yerde kalmazlar konumlarını sürekli değiştirirler. Toplumların yapı değiştirmeleri, olumlu yönde büyümeye dönük olduğu gibi, olumsuz yönde küçülmeye dönük de olabilir. Tabiattaki doğal olayların uymak zorunda olduğu doğal yasalar varsa, toplumda da insanların uymaları gereken toplumsal yasalar vardır. Toplumsal yasaların kısa dönemden daha çok uzun dönemde geçerliliklerini hiç aksatmadan korudukları açıkça gözlenir.

Bu makale, modern Büyük Dil Modelleri’nin (LLM) anlamsal tutarsızlık, “halüsinasyon” ve açıklanamazlık gibi temel sorunlarını, 11. yüzyıl Türk bilgini Kâşgarlı Mahmud’un Dîvânu Lugâti’t-Türk (DLT) adlı eserinde somutlaşan metodolojik bir paradigma ile ele almayı amaçlamaktadır.