Bursa’nın Su Problemi İçin Acil Eylem Planı Önerisi
Bursa’da Su Sorununun Çözümü İçin Kısa ve Orta Vadeli Acil Adımlar
Hazırlayan: Metin Özyürek – Jeofizik Mühendisi / Tarım Ekonomisti
⸻
1. Durum Tespiti ve Kriz Analizi
•Kaynaklar: Bursa’nın su ihtiyacı %60 barajlardan (Doğancı, Nilüfer, Çınarcık), %25 yeraltı sularından, %15 gölet ve diğer kaynaklardan karşılanıyor.
•Sorunlar:
•Baraj doluluk oranları son 5 yıl ortalamasının %30 altında.
•Yeraltı suyu rezervleri hızla tükeniyor; ovadaki kuyularda seviye düşüşü 5–20 metreye ulaştı.
•Şebekede kayıp/kaçak oranı %28–35 seviyesinde.
•Sanayi (özellikle tekstil) günlük tüketimin %40’ını oluşturuyor.
•Tarımsal sulamada hâlâ %70 oranında vahşi sulama uygulanıyor.
⸻
2. Acil Su Yönetimi ve Kısıtlama Önlemleri
•Kentsel Alanlar:
•Belediyeler su kullanımına “kota” sistemi getirmeli; kişi başına günlük 150 lt üst sınır.
•Araç yıkama, halı yıkama, bahçe sulama yasaklanmalı veya ücretlendirilerek caydırılmalı.
•Yeşil alan sulamaları yalnızca arıtılmış gri su ile yapılmalı.
•Sanayi:
•Tekstil ve gıda sektöründe üretim için kullanılan suyun %20’si geri kazanılmış olmalı.
•Su yoğun üretim yapan firmalar için zorunlu geri dönüşüm tesisleri kurulmalı.
•Acil eylem sürecinde organize sanayi bölgeleri su kotasına tabi tutulmalı.
•Tarım:
•Nilüfer ve Karacabey ovalarında kuyular sıkı denetlenmeli, yasa dışı sondaj kuyuları kapatılmalı.
•Çiftçilere damla ve yağmurlama sulama sistemlerine geçiş için %70 hibe desteği sağlanmalı.
•Su tüketimi yüksek ürünlerden (mısır, yonca, pirinç) düşük tüketimli ürünlere (mercimek, nohut) yönlendirme yapılmalı.
⸻
3. Altyapı ve Teknik Müdahale
•Şebeke İyileştirme:
•Jeofizik tabanlı akustik dinleme cihazları ile tüm şehir şebekesi taranmalı.
•İlk 6 ayda kayıp-kaçak oranı %30’dan %20’ye indirilmeli; yıllık 100 milyon m³ su tasarrufu sağlanabilir.
•Atık Su Geri Kazanımı:
•Nilüfer ve Demirtaş Organize Sanayi Bölgelerindeki arıtma tesisleri, ileri biyolojik arıtma teknolojileriyle desteklenmeli.
•Bu sular tarımsal sulamada kullanılmalı.
•Yeni Su Kaynakları:
•Bursa Ovası çevresinde yeraltı barajları yapılmalı.
•Uludağ eteklerinde küçük kapasiteli göletler kurularak yağışın yerinde tutulması sağlanmalı.
⸻
4. Halk ve Kurum Bilgilendirmesi
•Kamu Spotları: Televizyon, radyo, cami anonsları ve belediye panolarında “Bir Damla = Bir Can” kampanyası başlatılmalı.
•Okullar: İlköğretim seviyesinde öğrencilere “su tasarrufu kulüpleri” kurulmalı.
•Kamu Binaları: Belediyeler, resmi daireler, camiler ve okullar için zorunlu su tasarrufu kılavuzu uygulanmalı.
⸻
5. Bilimsel ve Stratejik Adımlar
•Jeofizik Çalışmalar:
•Yeraltı su rezervlerinin konum, derinlik ve sürdürülebilir çekim kapasitesi yeniden haritalanmalı.
•Özellikle Mustafakemalpaşa ve Karacabey altındaki akiferler acil koruma altına alınmalı.
•Uludağ Su Havzaları:
•Kaçak yapılaşma, turistik tesislerin aşırı su kullanımı sıkı denetlenmeli.
•Orman tahribatı önlenerek su toplama kapasitesi artırılmalı.
⸻
6. Orta Vadeli Çıkış Stratejisi (1–3 Yıl)
•Yağmur Suyu Hasadı: Her yeni bina için çatı yağmur suyu depolama sistemi zorunlu hale getirilmeli.
•Gri Su Kullanımı: Konutlarda lavabo–duş sularının tuvalet ve bahçe sulamasında kullanımı için belediye destekleri sağlanmalı.
•Proje Geliştirme: Bursa’ya özel “Su Master Planı 2030” hazırlanmalı.
•Biyoteknolojik Çözümler: Probiyotik ve mikroalg tabanlı arıtma sistemleri ile sanayi atık sularının yeniden kullanımı teşvik edilmeli.
⸻
7. Ekonomik ve Sosyal Önlemler
•Su tasarrufu sağlayan çiftçilere su kredisi indirimi ve elektrik desteği verilmeli.
•Organize Sanayi Bölgeleri, su tüketim azaltımına göre yeşil sertifika sistemi ile ödüllendirilmeli.
•Aşırı su kullanan sanayi tesislerine kademeli yüksek su tarifesi uygulanmalı.
⸻
8. Sonuç ve Beklenen Etki
•İlk 6 ayda:
•Kayıp/kaçak su %10 azaltılırsa yıllık 100 milyon m³ su tasarrufu sağlanacak.
•Damla sulama geçişi ile tarımsal tüketimde %40 azalma sağlanacak.
•Halkın günlük tüketiminde %15 düşüş gerçekleşecek.
•Orta vadede (1–3 yıl):
•Bursa su arz-talep dengesi korunabilecek.
•Yeraltı suyu çekim hızı yavaşlatılacak.
•Sanayi ve tarımda sürdürülebilir su kullanımı sağlanacak.
⸻
📌 Genel Değerlendirme:
Bursa’daki su sorunu sadece kuraklık değil, aynı zamanda yönetim ve verimlilik sorunudur. Acil eylem planı ile hem kısa vadeli kriz önlenebilir hem de uzun vadeli sürdürülebilir bir su politikası geliştirilebilir.
